Беларусь
Қазақстан
Lietuva
Алғашқы аңдар лат Prototheria қазіргі сүтқоректілердің ең қарапайым және алғашқы класы Үйректұмсық Оларды кейде жұмыртқа
Клоакалылар
Алғашқы аңдар (лат. Prototheria) — қазіргі сүтқоректілердің ең қарапайым және алғашқы класы.
Оларды кейде жұмыртқа салушы сүтқоректілер деп те атайды. Бұдан 1,8 млн.-10 000 жыл бұрын тіршілік еткен. Алғашқы жануарлардың қаңқа қалдықтары Аустралиядағы тау жыныстарының арасынан табылған. Алғашқы жануарлардың көптеген белгілері (бас сүйегінің шеміршекті болуы, жүрегінің, миының құрылысы т.б.) бауырымен жорғалаушыларға ұқсас болған. Дене тұрқының ұзындығы 30-80 см. Ересектерінің тістері, қарнында ас қорыту безі болмаған. Ішегі, зәр және жыныстық мүшелері тікелей клоакаға ашылады. Дене температурасы басқа сүтқоректілермен салыстырғанда біршама төмен болады (250-360 0С). 1 не 2 жұмыртқа салып көбейеді, ұрпағын сүтпен асырайды. Сүт бездері түтік пішінді келеді. Оның өзектері жеке-жеке құрсақ жағына қарай ашылып, ұрпағы ондағы сүтті жалап қоректенеді.
Алғашқы жануарлар 3 жіктеледі. Оның 2 отрядының (, ) өкілдері жойылып кеткен. Қазіргі кезде жұмыртқа салушылар отрядына жататын ехидна, (лат. Zaglossus) , үйректұмсық тәрізді түрлері Аустралияда, Тасмания және Жаңа Гвинея аралдарында тіршілік етеді. Олар терісі бағалы болғандықтан ауланады.
Ерекшеліктері
Оларға келесі ерекшеліктер тән:
- жұмыртқа салу арқылы көбею
- клоаканың болуы
- иық белдеуінің құрылысы бауырымен жорғалаушылардікіне ұқсас
- етті еріндерінің болмауы, оның орнына құстардікіне ұқсас мүйізді тұмсықтарының болуы
- арнаулы емшегінің болмауы, сүт тамшыларының, шұрықтардың шығуы
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
Algashky andar lat Prototheria kazirgi sүtkorektilerdin en karapajym zhәne algashky klasy Үjrektumsyk Olardy kejde zhumyrtka salushy sүtkorektiler dep te atajdy Budan 1 8 mln 10 000 zhyl buryn tirshilik etken Algashky zhanuarlardyn kanka kaldyktary Australiyadagy tau zhynystarynyn arasynan tabylgan Algashky zhanuarlardyn koptegen belgileri bas sүjeginin shemirshekti boluy zhүreginin miynyn kurylysy t b bauyrymen zhorgalaushylarga uksas bolgan Dene turkynyn uzyndygy 30 80 sm Eresekterinin tisteri karnynda as korytu bezi bolmagan Ishegi zәr zhәne zhynystyk mүsheleri tikelej kloakaga ashylady Dene temperaturasy baska sүtkorektilermen salystyrganda birshama tomen bolady 250 360 0S 1 ne 2 zhumyrtka salyp kobejedi urpagyn sүtpen asyrajdy Sүt bezderi tүtik pishindi keledi Onyn ozekteri zheke zheke kursak zhagyna karaj ashylyp urpagy ondagy sүtti zhalap korektenedi Algashky zhanuarlar 3 zhikteledi Onyn 2 otryadynyn okilderi zhojylyp ketken Қazirgi kezde zhumyrtka salushylar otryadyna zhatatyn ehidna lat Zaglossus үjrektumsyk tәrizdi tүrleri Australiyada Tasmaniya zhәne Zhana Gvineya araldarynda tirshilik etedi Olar terisi bagaly bolgandyktan aulanady ErekshelikteriOlarga kelesi erekshelikter tәn zhumyrtka salu arkyly kobeyu kloakanyn boluy iyk beldeuinin kurylysy bauyrymen zhorgalaushylardikine uksas etti erinderinin bolmauy onyn ornyna kustardikine uksas mүjizdi tumsyktarynyn boluy arnauly emsheginin bolmauy sүt tamshylarynyn shuryktardyn shyguyDerekkozderҚazak enciklopediyasy Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet